Szkolny konkurs na platformie edukacyjnej

Na myśl o szkolnym konkursie oczami wyobraźni widzimy salę wyłożoną równymi rzędami ławek. Jest to najczęściej sala gimnastyczna lub jakakolwiek inna sala zdolna do pomieszczenia większej liczby uczniów. W zaaranżowanym w ten sposób pomieszczeniu, zaraz przy wejściu, elementem obowiązkowym wystroju jest zawsze tablica pokryta zielonym lub niebieskim materiałem, na którym szpilkami przymocowane zostały kolorowe papierowe litery i ilustracje objaśniające wszystkim osobom zainteresowanym tematykę konkursu. Dzieje się tak zawsze, bez względu na to, czy jest to konkurs recytatorski, matematyczny, czy ortograficzny - tak zwyczajnie jest.

Dalej widzimy członków grona pedagogicznego dumnie zasiadających w komisji u szczytu rzędów ławek, którzy popijając powolnymi miarowymi łykami kawę z rozłożonych przed sobą filiżanek, bacznie czuwają nad poprawnością tego wzniosłego wydarzenia. Ich ukradkowe uśmiechy, a także szepty, które między sobą wymieniają, dodatkowo wzmocnione akustyką wyjątkowo cichej w tym dniu sali, wyraźnie kontrastują z nastrojem uczniów biorących udział w tym wydarzeniu. Są oni bowiem skupieni i maksymalnie skoncentrowani na arkuszach znajdujących się na ich ławkach. Od tego, jak przygotowali się do dzisiejszego dnia, zależeć będzie przecież to, czy zakwalifikują się do następnego etapu konkursu, który będzie miał miejsce w stolicy powiatu. Wiąże się to zawsze z wyjazdem i zwolnieniem z całego dnia zajęć, a jest to z pewnością warte tych nieprzespanych nocy, które poświęcili na naukę. Dla nich wszystkich konkurs nie skończy się jednak w momencie udzielenia odpowiedzi na ostatnie pytanie. Całe to napięcie towarzyszyć im będzie jeszcze przez najbliższych kilka tygodni, aż do momentu ogłoszenia oficjalnych wyników. Organizatorzy będą musieli mieć przecież czas na to, by sprawdzić wszystkie arkusze konkursowe i rozpatrzyć ewentualne reklamacje, które oczywiście mogą się pojawić i, zgodnie z zasadami praw Murphy'ego, zwykle się pojawiają. Dla nich, a także dla laureatów szkolnego etapu konkursu, schemat ten z pewnością powtórzy się jeszcze ponownie.

Nakreślony powyżej obraz tego, jak organizowane są szkolne konkursy na różnych szczeblach, to pewien archetyp tak trwale wdrukowany w nasze powszechne wyobrażenie o podobnym przedsięwzięciu, że obecnie powielany jest przez następne pokolenia nauczycieli jako swoisty aksjomat. Jest to zupełnie tak, jakby istniał gdzieś państwowy dokument obligujący pedagogów od dziesięcioleci do prowadzenia szkolnych konkursów według identycznego schematu. Na szczęście - dla zainteresowanych - taki dokument nie istnieje. Konkurs przeprowadzony w szkole dla uczniów nie musi wyglądać tak, jakby organizowany był dla ich rodziców, czy dziadków. Co więcej, może być przeprowadzony z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych, które znacznie usprawnią jego organizację. Bardzo dobrze sprawdzają się w tym przypadku rozwiązania, z których wiele szkół już korzysta, a które jednak nie kojarzą się bezpośrednio z takimi funkcjami. Dzieje się tak między innymi dlatego, że ich potencjał jest bardzo często redukowany i postrzegane są one powszechnie przez pryzmat jedynie swoich podstawowych opcji. Mowa oczywiście o platformach edukacyjnych LMS (ang. Learning Management System).

LMS w szkole

Coraz więcej szkół korzysta z popularnych i darmowych platform LMS. Są one wykorzystywane do tworzenia i zarządzania kursami e-learningowymi w placówkach na wszystkich poziomach. Pozwalają na łatwą dystrybucję materiałów edukacyjnych i weryfikację wiedzy, dzięki quizom, testom czy też bardziej rozbudowanym zadaniom. Ułatwiają komunikację pomiędzy nauczycielami i uczniami. Ich funkcjonalności mogą być dodatkowo rozszerzane dzięki łatwo dostępnym wtyczkom. Najczęściej wykorzystuje się te rozwiązania do prostego wysyłania i odbierania wyników pracy domowej. Jest to oczywiście podstawowa funkcjonalność tych narzędzi, jednak dzięki postępowi technologicznemu oraz dużej konkurencji na rynku dostawców technologii dla edukacji, zakres możliwości oferowanych platform edukacyjnych systematycznie się powiększa. Obecnie platformy LMS integruje się z sieciami dystrybucji profesjonalnych treści wydawniczych oraz systemami zarządzania szkołą w postaci elektronicznego dziennika. Dyrektorzy i nauczyciele mogą dowolnie wybierać wśród rozwiązań, które najbardziej odpowiadają ich oczekiwaniom. Pojawiają się nowe pomysły na wykorzystanie platform edukacyjnych. Jednym z takich pomysłów jest wprowadzenie opcji przeprowadzania konkursów.

Konkurs na platformie

Organizowanie wydarzenia, jakim jest konkurs z wykorzystaniem infrastruktury informatycznej, nie jest zupełnym novum. Terminem „Contest Management System" (System Zarządzania Konkursami) zwykło się określać klasę skomplikowanych zewnętrznych systemów informatycznych odpowiedzialnych za częściowe sprawdzanie i koordynowanie prac w ramach konkursów wiedzy (głównie) z dziedziny informatyki. Przykładami takich systemów są „Mooshak" i „Contest Management System" używany w trakcie Międzynarodowej Olimpiady Informatycznej. Są to serwery z wielopoziomową strukturą zarządzające działaniami konkursowymi między odpowiednimi wbudowanymi w nie serwisami. Wykorzystywane są do częściowo zautomatyzowanej oceny kodu programistycznego przygotowanego przez uczestników.

Szkolny konkurs nie musi jednak wykorzystywać tak skomplikowanych rozwiązań. Co więcej, może zostać zorganizowany w środowisku, które uczniowie znają i z którego korzystają na co dzień, bez potrzeby dodatkowej rejestracji. Platformy LMS, dzięki swoim domyślnym właściwościom, mogą zostać z łatwością wykorzystane jako płaszczyzny zarządzania i przeprowadzania szkolnych, czy nawet ogólnokrajowych konkursów. Konkurs taki potraktować można bowiem jako globalne zadanie stworzone na bazie przygotowanego wcześniej zasobu o dowolnej tematyce, do którego dostęp mieć będą jedynie zweryfikowani użytkownicy platformy, w konkretnym momencie i na określony czas. Jest to funkcjonalność, którą zapewnia każdy LMS.

Argumenty za przeniesieniem konkursu na platformę LMS

Konkurs przeprowadzony na platformie edukacyjnej to nie tylko gwarancja nowej i atrakcyjniejszej formy. Platforma LMS pozwala przede wszystkim na radykalne ograniczenie kosztów całego przedsięwzięcia:

• Oszczędzamy czas, gdyż pełne wyniki możemy poznać od razu po zakończeniu konkursu przez ostatniego uczestnika.
• Oszczędzamy środki i zasoby lokalowe, ponieważ nie musimy wynajmować specjalnie na ten cel żadnej dodatkowej sali - wszystko może odbyć się w klasach szkolnych pod bacznym okiem nauczycieli.
• W przypadku etapów powiatowych i wojewódzkich konkursu nie przejmujemy się kosztami związanymi z zapewnieniem transportu wszystkim uczestnikom i ich opiekunom.
• Nie obowiązują nas koszty związane z wynagrodzeniem osób sprawdzających arkusze konkursowe. Nie są to zazwyczaj wysokie sumy, ale w przypadku dużego i wieloetapowego wydarzenia ulegają one zwielokrotnieniu.

W przypadku platformy LMS wszystkie czynności związane ze sprawdzaniem arkuszy konkursowych są zautomatyzowane. Co więcej, takie rozwiązanie pozwala na ułatwioną pogłębioną analizę wyników konkursu oraz wszelkich danych statystycznych. Dzięki temu organizator jest w stanie łatwo zauważyć, w jakich szkołach i jakich regionach konkurs przebiegł najpomyślniej, czy też, gdzie zwiększyć promocję wydarzenia zważywszy na niezadowalającą frekwencję. Jednak, żeby móc zostać pełnoprawną i - przede wszystkim - funkcjonalną platformą konkursową, LMS musi spełniać pewne wymagania.

Kryteria wyboru platformy konkursowej

Podczas wyboru platformy, głównym wymaganiem stawianym przez organizatorów powinno być to, by potrafiła ona sprostać obciążeniu kilku, czy nawet kilkunastu tysięcy użytkowników uczestniczących w wydarzeniu w tym samym czasie oraz, by umożliwiała pracę na dowolnym urządzeniu. O ile pierwszy punkt jest oczywisty, gdyż wymogiem kategorycznym dla wyboru platformy konkursowej powinno zawsze być to, czy jest ona w stanie podołać obsłudze, bez wyjątku, wszystkich uczestników, to jednak punkt drugi wymaga pewnego rozwinięcia. Otóż kryterium ogólnodostępności platformy jest szczególnie istotne, gdyż w ten sposób szkoła chcąca wziąć udział w konkursie nie musi ograniczać liczby uczestników do liczby sztuk sprzętu dostępnego w placówce. Dzięki platformie działającej na wszystkich urządzeniach możliwe jest wykorzystanie smartfonów i tabletów, którymi dysponują sami uczniowie. Wpisuje się to w założenia polityki BYOD (Bring Your Own Device) i daje wymierne korzyści. Atutem konkursu zorganizowanego na platformie spełniającej powyższe wymagania jest to, że mogą wziąć w nim udział uczniowie, którzy nie przebywają w tym czasie w budynku szkoły. Uczestnictwo w wydarzeniu będzie dla nich możliwe wszędzie tam, gdzie będą oni mieć stały dostęp do Internetu i gdzie pieczę nad nimi sprawował będzie ich nauczyciel.

Przykładem przedsięwzięcia zorganizowanego na platformie e-learningowej spełniającej przedstawione kryteria, w sposób maksymalizujący korzyści płynące z takiego rozwiązania, jest Międzynarodowy Konkurs Informatyczny „Bóbr".

Kilka słów o „Bobrze"

Konkurs „Bóbr" jest inicjatywą, która została zapoczątkowana w 2004 roku na Litwie i szybko zyskała uznanie na całym świecie. W jego ostatniej edycji wzięło udział pięćdziesiąt osiem państw , a kolejne cztery przygotowują się do wzięcia w nim udziału w najbliższym czasie. Głównym celem „Bobra" jest kształtowanie myślenia algorytmicznego oraz popularyzacja posługiwania się TIK (technologiami informacyjno-komunikacyjnymi) wśród wszystkich uczniów na wszystkich etapach edukacyjnych. Egalitaryzm konkursu dodatkowo podkreśla fakt, że udział w nim nie wiąże się z żadnymi opłatami.

W Polsce „Bobrem" od 11 lat opiekuje się prof. Maciej Sysło, wraz z zespołem specjalistów z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, którzy to w 2015 roku zdecydowali się na przeniesienie konkursu na darmową platformę edukacyjną mCourser , umożliwiającą przeprowadzanie takich przedsięwzięć. Od tego czasu kilkanaście tysięcy uczniów podzielonych na 4 grupy wiekowe ( Skrzat - kl. I-III szkoły podstawowej, Beniamin - kl. IV-VI, Junior - gimnazjum i Senior - szkoły ponadgimnazjalne) loguje się rokrocznie w listopadzie na swoje konta i dzięki opcji „Konkursy" rozwiązuje online zadania przygotowane dla nich przez organizatorów. Standardowe funkcjonalności platformy LMS sprawiają, że nauczyciele i uczniowie mają wolny dostęp do całej bazy materiałów konkursowych wykorzystywanych w poprzednich edycjach „Bobra", których mogą używać jako prac domowych z matematyki i informatyki oraz jako materiałów przygotowujących uczniów do wzięcia udziału w konkursie. Dodatkowo, dzięki pomocy darmowej aplikacji mLibro możliwe jest rozwiązywanie tych zadań w trybie offline w każdym miejscu i na każdym urządzeniu po wcześniejszym ich pobraniu.

Podsumowanie

Stale rozwijające się platformy edukacyjne oferują swoim użytkownikom coraz wymyślniejsze funkcjonalności. Z prostych serwerów pozwalających jedynie na wymianę materiałów i zadawanie prac domowych uczniom oraz studentom, stają się obecnie narzędziami umożliwiającymi efektywne zarządzanie całymi szkołami. Funkcjonalnością wpisującą się w ten progresywny nurt jest z pewnością możliwość organizowania konkursów za ich pośrednictwem. Opcja ta stanowi bezpośrednie nawiązanie do systemów zarządzania konkursami obsługującymi olimpiady programistyczne, jednak zaimplementowana w powszechnie używanych platformach edukacyjnych zyskuje prostą i przystępną formę.

Przytoczone w tekście przykłady konkursów i platform dotyczą stricte informatyki i algorytmiki, ale sposób, w jaki prowadzony jest „Bóbr" , czy też „Konkurs Informatyczny dla Gimnazjów" Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy, także zorganizowany na platformie mCourser, możliwy jest do zastosowania w przypadku każdego innego przedmiotu. Dodatkowo dzięki wykorzystaniu technologii HTML5, z której korzysta obecnie coraz więcej dostawców platform edukacyjnych, narzędziem konkursowym może być tutaj każde urządzenie umożliwiające połączenie z Internetem. Biorąc pod uwagę całą tę ogólnodostępność, otrzymujemy dziś szansę na zmianę obrazu szkolnego konkursu przedstawionego we wstępie. Musimy jedynie chcieć z niej skorzystać.

Ariel Wrona
Learnetic SA

Źródła:
1. Leal J. P., Silva F., Mooshak: a Web-based multi-site programming contest system, [w:] Software-Practise and Experience, 33/2003, ss. 567-581.
2. Maggiolo S., Mascellani G., Introducing CMS: A Contest Management System, [w:] Olympiads in Informatics, Vol. 6, Vilnius 2012, ss. 86-99.
3. Wrona A., Konkurs informatyczny Bóbr 2015, czyli wieści z żeremi, [w:] M. Sysło, A. Kwiatkowska (red.), Informatyka w edukacji, kształcenie informatyczne i programowanie dla wszystkich uczniów, Toruń 2016, ss. 278-283.
4. http://bebras.org/
5. http://www.bobr.edu.pl/
6. http://www.kuratorium.bydgoszcz.uw.gov.pl/download/zal_00006628_01_01.pdf
7. https://www.mcourser.pl/