Podsumowanie testu
Sprawdziliśmy 12 zestawów chłodzących w cenie do 100 zł, współpracujących z popularnymi platformami AMD i Intela. Konstrukcja zestawów mogła być dowolna, ale producenci preferują standardowe, wieżowe rozwiązania z miedzi i aluminium, stąd testowane produkty wyglądają podobnie.
Konstrukcja
Zestawy mają zbliżoną konstrukcję, ale różnią się szczegółami. Na przykład wszystkie są wyposażone w wentylator o wielkości 92 mm, a tylko jeden SilentiumPC Fera 2 ma większy, 120-milimetrowy (jednak cenowo odpowiada zestawom mniejszym). Radiator jest na tyle szeroki, że da się zamontować na nim wielki wentylator, ale jednocześnie na tyle płaski, że nie koliduje nawet z wysokimi modułami RAM. Za to jest wysoki, więc pasuje do obudów o szerokości 18 cm.
Testowane radiatory mają 3–4 miedziane ciepłowody, ale również tu znalazł się wyjątek – zestaw Thermaltake Contac 16, który ma tylko dwa (i przy okazji słabą skuteczność, choć nie musi ona wynikać z liczby ciepłowodów).
Niewielkie różnice dotyczą powierzchni kontaktowej radiatora z procesorem. W większości zestawów jest ona aluminiowa, wzdłuż niej biegną ciepłowody, które dotykają bezpośrednio do powierzchni procesora. Wyjątkiem są zestawy AAB Super Silent P4 PWM i Arctic Cooling Freezer 13, które mają powierzchnie całkowicie miedziane. Scythe Katana 4 też ma podstawę miedzianą, ale niklowaną. Ma to zapewne zapobiec efektowi utleniania powierzchni, ale przewodność cieplna niklu jest jednak gorsza niż miedzi, czy nawet aluminium, więc takie rozwiązanie wydaje się dziwne.
Jeszcze jeden detal różniący urządzenia – sposób montażu na procesorach AMD. W większości przypadków zestaw można założyć tak, by wentylator wymuszał obieg powietrza w kierunku tylnej ścianki obudowy. Jednak Arctic Cooling Freezer 13, Cooler Master Hyper TX3 Evo oraz Tacens Gelus Lite III+ są obrócone o 90 stopni i potrafią „dmuchać” tylko w górę (lub ewentualnie w dół). Nie jest to wada, ale problemem może być sam układ żeberek radiatora, które w przypadku dwóch pierwszych zestawów mogą kolidować z niektórymi modułami pamięci RAM.
Instalacja
Zestaw chłodzący instaluje się tylko raz, więc sposób przeprowadzenia tego procesu nie ma dużego wpływu na ocenę końcową, choć w niektórych wypadkach procedura nie należy do najłatwiejszych. Chodzi o większe zestawy, które wymagają wymontowania płyty głównej i zainstalowania od spodu specjalnej, metalowej ramki wzmacniającej, co praktycznie wiąże się z rozebraniem całego komputera. W teście znalazły się cztery takie zestawy, w tabeli ich instalację oceniliśmy jako trudną.
Pozostałe radiatory montuje się w prosty sposób. Czasami wystarczy zapięcie sprężyny (na ramce płyty z procesorem AMD) lub użycie kołków mocujących (na płytach z procesorami Intela). Niekiedy do radiatora trzeba przykręcić odpowiednie blaszki, które dopasują rozstaw elementów montażowych płyty i radiatora. Za pomocą instrukcji może to wykonać przeciętny użytkownik peceta. W przypadku produktów SilentiumPC dodatkową pomocą będą filmy umieszczone na stronie internetowej producenta.
Eksploatacja
Wysoka skuteczność chłodzenia, a przy tym cicha praca, to najważniejsze cechy zestawu chłodzącego, dlatego miały w naszym teście największe znaczenie. My założyliśmy, że przy małym obciążeniu procesora zestaw ma być po prostu cichy (temperatura 30 czy 40 stopni i tak nie gra wielkiej roli), a przy dużym obciążeniu przede wszystkim wydajny (w tym wypadku głośność pracy była mniej istotna).
Przy braku obciążenia procesora większość zestawów spisuje się bardzo dobrze. Na uwagę zasługuje SilentiumPC Fera 2, którego wentylator zwalnia do 600 obr./min, więc jest właściwie bezgłośny, a przy tym temperatura procesora utrzymuje się na poziomie 34 stopni. Scythe Katana 4 potrafi pracować nawet z prędkością 315 obr./min, ale kosztem temperatury, która wynosi w spoczynku 44 stopnie (to nadal nieszkodliwa wartość). Natomiast słaby jest Thermaltake Contac 16, który nie ma regulacji obrotów PWM, więc wentylator nie zwalnia poniżej 1600 obr./min. Drugim nie najlepszym produktem okazał się Tacens Gelus Lite III+, który teoretycznie ma regulację obrotów wentylatora, ale podczas testu nie chciała działać – wentylator głośno pracował ze stałą prędkością ok. 2200 obr./min.
Przy dużym obciążeniu zdecydowanie najlepiej sprawdza się SilentiumPC Fera 2, który obniża temperaturę procesora do 51 stopni (na aluminiowym zestawie AMD wynosi ona ok. 90 stopni, na miedzianym – ok. 70 stopni). Do uzyskania takiej temperatury wystarczy prędkość wentylatora na poziomie 1450 obr./min, więc hałas jest najwyżej przeciętny (nie wybija się ponad szum zasilacza czy karty graficznej). Niestety, żaden inny testowany zestaw nawet nie zbliżył się do takich osiągów.
Najważniejszym wnioskiem z testów jest to, że jeśli chcesz mieć chłodny procesor, musisz kupić po prostu duży radiator, nawet najtańszy. Będzie on lepszy niż drogie, wyszukane rozwiązania.
Zestaw chłodzący instaluje się tylko raz, więc sposób przeprowadzenia tego procesu nie ma dużego wpływu na ocenę końcową, choć w niektórych wypadkach procedura nie należy do najłatwiejszych. Chodzi o większe zestawy, które wymagają wymontowania płyty głównej i zainstalowania od spodu specjalnej, metalowej ramki wzmacniającej, co praktycznie wiąże się z rozebraniem całego komputera. W teście znalazły się cztery takie zestawy, w tabeli ich instalację oceniliśmy jako trudną.
