Wszechmocny flash

Standardowa 8-gigabajtowa pojemność pendrive’a na przechowywanie tylko i wyłącznie dokumentów to trochę dużo. Można oczywiście wykorzystać flashdyski do przenoszenia większych plików, jak np. muzyki czy filmów, jednak w artykule chcemy zaproponować rozwiązania, które pozwolą wykorzystać przenośną pamięć flash efektywniej niż tylko jako składowisko plików. Proponujemy zbudowanie na bazie flashdysku przenośnego biura – zestawu aplikacji i danych. Ponadto pojemność współczesnych flaszek jest już na tyle duża, że można je wykorzystać także jako napędy startowe zawierające system. Oznacza to, że np. po awarii dysku będziesz mógł uruchomić komputer i wczytać system, wkładając odpowiedni flashdysk.

Wybrana przez nas najbardziej pełna wersja pakietu PortableApps zajmuje po rozpakowaniu na flashdysku ok. 350 MB przestrzeni. Jednak twórcy tego pakietu zalecają dla tej edycji stosowanie flashdysków o pojemności co najmniej 512 MB. Wobec niskich cen pendrive’ów ograniczenie to nie jest w praktyce problemem.

Najpierw podłącz do komputera flashdysk, na którym chcesz zainstalować przenośny pakiet aplikacji i platformę PortableApps. Następnie, korzystając z menu naszego krążka, uruchom instalację lub za pośrednictwem Eksploratora Windows otwórz folder z instalacją programu na płycie i dwukrotnie kliknij ikonę PortableApps.com_Suite_Se.... Jeżeli pojawi się okno: Otwieranie pliku - ostrzeżenie o zabezpieczeniach, kliknij w nim przycisk Uruchom.

Zobaczysz okno instalatora: PortableApps.com Suite | PortableApps.com Installer. Kliknij Next. Następnie zaakceptuj licencję, zaznaczając I accept the terms in the License Agreement i kliknij Next.

Kolejny etap to wybór docelowego foldera instalacji. Pole Destination Folder celowo jest puste. Pamiętaj, że pakiet powinieneś zainstalować na flashdysku. Kliknij Browse... i w oknie Przeglądanie w poszukiwaniu folderu wskaż podłączony do komputera flashdysk, np. New Volume (G:), i kliknij OK. Powrócisz do okna instalatora, w którym oprócz automatycznego wypełnienia ścieżki dostępu do wskazanego flashdysku zostanie podana informacja o wymaganej i dostępnej na flashdysku przestrzeni. Kliknij Install.

Rozpocznie się rozpakowywanie zestawu instalacyjnego, a następnie kopiowanie plików platformy i przenośnych aplikacji na flashdysk. Operacja ta, przy dzisiejszych flashdyskach, nie powinna trwać dłużej niż kilka minut. Po zakończeniu kopiowania plików kliknij Finish.

Bezpośrednio po instalacji pakietu PortableApps uruchomi się automatycznie. Po prawej stronie pulpitu Windows, ponad zasobnikiem systemowym na pasku zadań, powinieneś zobaczyć okno: przypominające standardowe menu Start w Windows. Po lewej stronie okna PortableApps znajdziesz ikony skrótu do zainstalowanych na flashdysku (i niewymagających instalacji na dysku twardym komputera) i bezpośrednio z niego działających programów. Najbardziej rozbudowana wersja pakietu PortableApps zawiera m.in. program antywirusowy ClamWin Portable, odtwarzacz multimedialny CoolPlayer + Portable, pakiet narzędzi internetowych Mozilli (także w wersji Portable), przenośną edycję pakietu biurowego OpenOffice.org, komunikator internetowy Pidgin Portable, program do odczytywania dokumentów w formacie PDF Sumatra PDF Portable oraz gry.

Po prawej stronie okna PortableApps są umieszczone – podobnie jak w windowsowym menu Start – odnośniki do folderów użytkownika. Z tą różnicą, że w przypadku PortableApps foldery te są umieszczone oczywiście na flashdysku, a nie na dysku systemowym komputera, do którego flashdysk jest podłączony. Kliknięcie gdziekolwiek na pulpicie Windows zamyka okno PortableApps, ale możesz je łatwo otworzyć, klikając odpowiednią ikonę w zasobniku systemowym na pasku zadań.

PortableApps uruchamia się z anglojęzycznym interfejsem. Na szczęście można coś z tym zrobić, gdyż twórcy wbudowali w platformę wiele pakietów językowych – w tym polski. Otwórz okno PortableApps. Następnie kliknij przycisk Options i z rozwiniętego w ten sposób menu wybierz kolejno Language oraz Polish. Od tej pory interfejs PortableApps będzie już polskojęzyczny (choć bez polskich znaków - jest to normalny objaw).

Choć najbardziej rozbudowany pakiet PortableApps jest dostarczany z dość solidną porcją aplikacji, to nic nie stoi na przeszkodzie, byś mógł doinstalowywać na flaszce kolejne programy w wersjach przenośnych (ang. portable). Również usuwanie programów domyślnie instalowanych w pakiecie jest proste. Oto, jak zarządzać bazą przenośnych aplikacji.

Wywołaj okno PortableApps. Następnie kliknij przycisk Opcje i z rozwiniętego w ten sposób menu wybierz pozycję Więcej aplikacji. Spowoduje to automatyczne uruchomienie z flashdysku przenośnej wersji przeglądarki Firefox, do której automatycznie zostanie wczytana strona z aplikacjami do pobrania umieszczona na witrynie projektu PortableApps.

Przykładowo, chcąc doinstalować do zestawu programów już wgranych na zainstalowaną we flashdysku platformę PortableApps przydatny edytor dźwięku – popularny program Audacity, przewiń stronę do kategorii Music & Video i kliknij odnośnik Audacity Portable.

Na kolejnej stronie kliknij przycisk Download Now. W oknie dialogowym, które się pojawi, kliknij przycisk Save File. Po zapisaniu pliku uruchom go, klikając w oknie: Downloads odsyłacz Open.

Po chwili zobaczysz okno instalatora: Audacity Portable, w którym kliknij Next. W kolejnym etapie instalator powinien poprawnie rozpoznać ścieżkę dostępu do foldera, np.: G:\PortableApps\AudacityPortable programów zainstalowanych na flashdysku. Kliknij przycisk Install.

Po skopiowaniu plików programu na flashdysk kliknij Finish. Teraz po prostu wyłącz PortableApps, klikając przycisk X umieszczony w prawym dolnym rogu okna programu, i uruchom ten program ponownie. Równie dobrze możesz po zamknięciu PortableApps wyjąć flashdysk z gniazda USB i podłączyć go od nowa. Po ponownym podłączeniu okno PortableApps wyświetli się automatycznie. Zwróć uwagę, że na liście zainstalowanych programów pojawi się ikona Audacity Portable.

Usuwanie programów jest jeszcze prostsze niż ich instalacja i sprowadza się po prostu do usunięcia foldera niechcianego programu. Załóżmy, że chcesz usunąć grę Mines-Perfect Portable. Przytrzymaj chwilę kursor myszy na ikonie skrótu tej gry, a po chwili zobaczysz dymek z dokładną ścieżką dostępu do programu. Wszystkie aplikacje zainstalowane w platformie PortableApps są umieszczone w zapisanym na flashdysku folderze PortableApps.

W oknie PortableApps kliknij przycisk Przeglądaj. Otworzy się okno standardowego Eksploratora Windows, w którym po prostu przejdź do znanego ci już foldera z grą i usuń go.

Powróć do okna PortableApps, kliknij przycisk Opcje i z rozwiniętego w ten sposób menu wybierz Odśwież ikony. Widoczna wciąż ikona usuniętej aplikacji również zniknie.

Skoro można użyć przenośnego dysku USB jako przenośnego zestawu aplikacji ze spójnym menu startowym (którego rolę pełni platforma PortableApps), pojawia się pytanie, czy można pójść jeszcze dalej i np. korzystać z flashdysku, na którym będzie umieszczony pełnowartościowy system operacyjny, np. Windows XP? Zacznijmy od warunków, jakie musisz spełnić, by móc korzystać z systemu znajdującego się na flashdysku.

• Po pierwsze, czy twój komputer umożliwia start systemu z podłączonego do gniazda USB flashdysku? (zachęcamy do zapoznania się z tekstem w dziale Hardware, w którym zawarliśmy wskazówki odnośnie odpowiedniego ustawienia BIOS-u komputera i formatowania flashdysku).
• Kolejny wymóg to pojemność flashdysku. Musi się na nim zmieścić przecież Windows XP – optymalna pojemność to 2 GB.
• Zakładamy, że masz już przygotowaną płytę instalacyjną systemu Windows XP. Będzie niezbędna, by umieścić odpowiednie pliki systemowe na flashdysku. Uwaga! W naszym artykule zakładamy, że dysponujesz instalacyjną wersją XP z preinstalowanym Service Packiem 2.
• Kolejny wymóg to przynajmniej 2 GB wolnej przestrzeni na dysku twardym, gdyż na nim będzie przygotowany obraz systemu, który następnie zostanie przeniesiony na flashdysk. Jeżeli wszystkie wymagania są spełnione, możemy przejść do właściwych działań. Zacznijmy od formatowania flashdysku.

Zacznij od zainstalowania odpowiedniego programu. Na krążku znajdziesz program HP USB Disk Storage Format Tool. Uruchom instalację z menu płyty lub za pośrednictwem Eksploratora Windows, odnajdź i dwukrotnie kliknij ikonę SP27608MASTER. Zobaczysz okno instalatora programu. Kliknij Next. Następnie zaznacz opcję: I accept the terms the license agreement i kliknij Next jeszcze dwukrotnie, po czym kliknij Yes i znowu Next.

Po skopiowaniu plików przez instalator kliknij Finish.

Zakładamy, że flashdysk, na którym chcesz umieścić system Windows XP, jest już podłączony do komputera. Uruchom zainstalowany właśnie program, klikając dwukrotnie widoczną na pulpicie Windows ikonę HP USB Disk Storage Format Tool.

W oknie USB Disk Storage z listy Device wybierz podłączony do komputera flashdysk, z listy File System wybierz FAT32, pola Volume label nie musisz wypełniać, w sekcji Format options zaznacz pole wyboru Quick Format i NIE ZAZNACZAJ pola wyboru: Create a DOS startup disk. Co prawda chcemy uzyskać startowy flashdysk, ale z systemem Windows, a nie z systemem DOS. Kliknij Start. Zobaczysz okno komunikatu informującego, że wszystkie dane na flashdysku zostaną usunięte. Jeżeli masz na nim jakieś ważne pliki, przerwij proces i wykonaj kopię danych. W przeciwnym wypadku kliknij Tak.

Po chwili powinieneś zobaczyć okno komunikatu potwierdzającego wykonanie formatowania. Kliknij OK, a następnie zamknij program, klikając Close.

Czas na skopiowanie na flashdysk plików, które umożliwią rozruch komputera bezpośrednio z flashdysku. Otwórz okno Mój komputer, rozwiń menu Narzędzia i wybierz pozycję Opcje folderów....

W oknie Opcje folderów przejdź do zakładki Widok, pod którą odznacz pole wyboru Ukryj chronione pliki systemu operacyjnego (zalecane) i zaznacz opcję Pokaż ukryte pliki i foldery. Potwierdź zmiany, klikając Tak.

Otwórz zawartość głównego katalogu dysku systemowego (tego, na którym jest zainstalowany Windows, najczęściej jest to dysk C) i skopiuj na sformatowany wcześniej flashdysk pliki:

Kolejny etap to skonfigurowanie komputera (ściślej: BIOS-u), by w pierwszej kolejności informacje startowe były poszukiwane na flashdysku. Odpowiednie wskazówki znajdziesz w artykule w dziale Hardware w aktualnym numerze PC Formatu.

Do umieszczenia systemu Windows na flashdysku musisz wykorzystać zamieszczony na naszym krążku program PE Builder. Uruchom jego instalację, klikając dwukrotnie ikonę pebuilder3110a.

Zobaczysz okno Wybierz język instalacji. Pozostaw na liście pozycję Polski i kliknij przycisk OK. W oknie kreatora instalacji kliknij czterokrotnie przycisk Dalej, a następnie Instaluj.

Po skopiowaniu plików na dysk twardy kliknij Zakończ. Program PE Builder uruchomi się automatycznie.

Podczas pierwszego uruchamiania PE Buildera pojawi się okno z tekstem licencji. Zaakceptuj ją, klikając przycisk Zgadzam się.

Włóż do czytnika CD/DVD płytę instalacyjną z systemem Windows XP, następnie w okienku Search files? kliknij Tak. Po chwili w oknie: Searching Windows installation files powinien się wyświetlić komunikat Number of valid source locations found: 1. Kliknij przycisk OK.

W oknie głównym PE Builder ścieżka do plików instalacyjnych zostanie automatycznie wpisana w pole Źródło. Upewnij się, że w sekcji Media output jest zaznaczona opcja None i kliknij Buduj. Pojawi się okno komunikatu z pytaniem, czy utworzyć nowy folder dla tworzonej specjalnej kopii Windows. Kliknij przycisk Tak, a następnie Zgadzam się w oknie z licencją Windows. Proces budowania specjalnej wersji Windows może trochę potrwać, uzbrój się w cierpliwość. Gdy budowa się zakończy, kliknij przycisk Zamknij.

We wskazanym wcześniej folderze powinieneś już dysponować odpowiednią wersją systemu, przygotowaną do działania na flashdysku. Pozostało skopiowanie utworzonych plików na flashdysk. Wciśnij skrót klawiszowy [Windows]+[R], w oknie: Uruchamianie wpisz cmd i kliknij OK.

W oknie wiersza poleceń wpisz polecenie cd \pebuilder3110a\plugin\peinst\ i wciśnij [Enter].

Jeżeli jeszcze tego nie zrobiłeś, podłącz teraz (już wcześniej sformatowany i zawierający pliki startowe) flashdysk, na którym ma się znaleźć system Windows, i posługując się wciąż otwartym oknem wiersza poleceń, wpisz peinst.cmd i wciśnij [Enter]. Zobaczysz tekstowe menu. Wybierz z niego pozycję pierwszą 1 (wciśnij klawisz [1]) i wciśnij [Enter].

Zostaniesz zapytany o ścieżkę dostępu do zbudowanej wcześniej specjalnej wersji „flashowej” systemu Windows XP. Jeżeli stosowałeś dotychczas ustawienia domyślne zgodnie z naszymi zaleceniami, wpisz po prostu C:\pebuilder3110a\BartPE i wciśnij [Enter].

Ponownie pojawi się menu tekstowe, tym razem wybierz pozycję drugą (wciśnij klawisz [2]) i wciśnij [Enter], a następnie wpisz literę przydzieloną włożonemu do gniazdka USB flashdyskowi (w naszym przykładzie E:) i jeszcze raz wciśnij [Enter].

Ponownie zobaczysz menu tekstowe, zwróć uwagę, że w pozycji 1 i 2 w nawiasach kwadratowych powinny być widoczne wprowadzone przez ciebie ścieżki dostępu C:\pebuilder3110a\BartPE] (odpowiednio do źródła przygotowanego Windows oraz do flashdysku, na którym Windows ma się znaleźć). Wciśnij klawisz [5] i [Enter], a następnie wciśnij [1] i [Enter]. Rozpocznie się kopiowanie plików systemu Windows na flashdysk. Gdy operacja się zakończy, wciśnij dowolny klawisz i zamknij okno wiersza poleceń, by zakończyć skrypt instalacyjny.

Na tym etapie dysponujesz już flashdyskiem zawierającym samodzielny system Windows XP. Z tak przygotowanego flashdysku możesz uruchomić komputer, a następnie załadować do pamięci (także z flashdysku) system Windows XP.